Một cuốn sách đơn thuần để giải trí chỉ là thú tiêu khiển lúc rỗi rãi và ngoài giải trí ra, bạn không thể nhận thêm được gì từ nó. Nhận diện những từ quan trọng chỉ là bước khởi đầu giúp bạn xác định các phần cần đặc biệt lưu ý trong văn bản. Cấp độ bốn, cũng là cấp độ cao nhất của việc đọc, được gọi là đọc đồng chủ đề.
Cervantes có thể đã đúng khi nói: Chẳng có cuốn sách nào chán đến nỗi không thể tìm ra một chi tiết hay trong đó. Đối với các vấn đề không quan trọng, bạn chỉ cần liếc qua nhưng phải đảm bảo tìm và đọc các đoạn Newton nêu lên quan điểm chính của ông. Do đó, các cấp độ của việc đọc mang tính tích luỹ.
Đó là khám phá có sự trợ giúp. Đối với các vấn đề không quan trọng, bạn chỉ cần liếc qua nhưng phải đảm bảo tìm và đọc các đoạn Newton nêu lên quan điểm chính của ông. Nếu bạn hiểu rõ ràng từ đầu đến cuối, tức là bạn và tác giả có cùng suy nghĩ.
Một tác giả có thể không rút ra được kết luận tiềm ẩn trong các bằng chứng hay nguyên lý của mình, làm cho quá trình suy luận của anh ta chưa hoàn thành. DỮ KIỆN, VỀ MỘT KHÍA CẠNH NÀO ĐÓ, MANG TÍNH THÔNG LỆ. Có một điều đáng ngạc nhiên là rất nhiều người chẳng bao giờ ngó đến mục lục trừ phi họ phải tìm một phần nào đó, trong khi tác giả đã phải dành nhiều thời gian để xây dựng phần này rất công phu.
Sự khúc triết và trật tự của văn phong này được những người có tư duy rõ ràng ưa thích, nhưng đó không phải là nét quan trọng nhất trong cách tranh luận của Thomas Aquinas. Đã bao nhiêu lần bạn ngủ gà ngủ gật trong khi đang đọc môt cuốn sách để rồi khi thức dậy bạn nhận ra mình chẳng biết gì về những điều đã đọc? Điều này không thể xảy ra nếu bạn làm theo những bước mà chúng tôi đã tóm lược ở đây nghĩa là, nếu bạn có một hệ thống để theo dõi mạch chung của cuốn sách. Theo nghĩa này, ai cũng có thể sáng tác thơ trong một tâm trạng nhạy cảm, cô đơn ở mọi thời điểm.
Các em chỉ để ý đến ngôn ngữ mà tác giả đang dùng. Chúng ta có thể dễ dàng nhận ra điều gì đáng ra nên làm, nhưng khi không có thời gian liệu ta có thể sáng suốt như vậy không? Đó là câu hỏi bạn nên đặt ra thường xuyên khi đọc các bi kịch Hy Lạp. Lúc này, bạn có thể thực hiện một cú trượt thật thành thạo mà trước đây bạn chưa từng làm được, hay đọc một cuốn sách mà bạn từng cho là quá khó.
Bạn thu được gì sau khi tăng đáng kể tốc độ đọc của mình? Bạn có tiết kiệm được thời gian không? Còn vấn đề hiểu thì sao? Nó cũng tăng lên hay bị ảnh hưởng xấu trong quá trình này? Vào thời trung cổ, đã từng có những bài phê bình nổi tiếng về các tác phẩm của Aritotle dài hơn chính tác phẩm được bình luận. Vì vậy, chúng tôi sẽ thay thế ba điều kiện lý tưởng trên bằng một hệ thống quy tắc dễ thực hiện hơn bao gồm bốn cách phê bình một cuốn sách.
Đến đây, bạn chỉ cần hiểu rằng nếu cùng đọc một tài liệu, người này sẽ đọc hiệu quả hơn người kia nhờ đọc tích cực hơn, và thực hiện các hoạt động có liên quan tài tình hơn. Một số điều Plato và Aristotle nói tương tự nhau, một số lại khác nhau, nhưng dù họ có nhất trí hoàn toàn với nhau thì họ cũng không thể viết hai cuốn sách giống hệt nhau vì họ là những con người khác biệt. Nếu ký hiệu từ đọc là X và ba nghĩa nêu trên là a, b, c, chúng ta sẽ có các ký hiệu Xa, Xb, Xc.
Cũng có trường hợp ngoại lệ. Để biết bất cứ điều gì, chúng ta phải vận dụng khả năng đánh giá và lý luận. Người ta còn gọi cấp độ này là đọc so sánh.
Ở đây, chúng ta đang giả thiết về những vấn đề có thật, tức là động vật và con người là có thật. Nhưng trên thực tế, phương pháp được minh họa trong phần bàn về đọc phân tích và đọc cùng chủ đề không áp dụng được với tất cả các loại sách. Bạn có thể nhận diện chúng nhờ sự hiểu biết của bản thân về lĩnh vực mà cuốn sách đề cập, hoặc bằng cách xác định từ chuyên môn dựa vào sự khác biệt của nó với các từ thông dụng khác.