Đừng để các tâm hồn ấy làm Voltaire mà chuyển họ thành những Curé d'ars. Ai mà dám coi thường ý chí chiến thắng của Jeanne Are, hai bà Trưng. Ra đến nơi, họ mua tùy sự nhó còn lại chút ít trong trí: mì thánh, chỉ, vắt gì cũng được.
Nhưng bây giờ tâm hồn nghe sao bát ngát như sa mạc về đêm. Tôi muốn nói chủ trương tu là muốn phục vụ Thượng đế và nhân loại đắc lực hơn bằng cách tận hiến tình yêu và tất cả cho Thượng đế. Tôi tin bạn ý thức tốt đẹp của đức thanh khiết mà làm sao ta gân guốc chịu đựng khi tranh đấu bảo tồn nó trước các áp đảo khủng khiếp của xác thịt.
Tương lai mà họ ao ước dệt toàn bằng mộng vàng. Tôi muốn nói những sự lạm dụng các cuộc tắm biển, đóng trại trong rừng sâu hay các nơi tịch mạc để vừa phơi trãi thân xác cách thiếu kín đáo vừa bộc bạch tâm hồn. Trước khi vào lầu đài tình yêu, bạn trai đi ngang qua một nhà cầu tình cảm cao thượng gọi là tình tâm giao.
Họ không thấy nổi manh tâm của bạn trai nhất là khi gặp đau khổ. Do đó hành động trong nghi ngờ. Sao không có chút dè dặt mà nghĩ rằng người dễ mở cửa lòng ta có thể đã để cửa lòng rước bao kẻ và sẽ không khó mở cửa lòng rước người khác.
Lòng họ lạnh niềm đạo đức mà nóng nảy về tình yêu, về các tham vọng tiền của, chức quyền. Tôi thấy một nền giáo dục đóng cửa tù gây tai hại không ít. Mấy lúc ấy tinh thần họ cần được suy nghĩ.
Làm vậy là vô tình kích thích thêm lòng ác của họ. Họ giả bộ nói rằng không muốn nói nhưng kỳ thực đã nói sạch sành sanh cả những điều phạm đức công bằng và bác ái. Bạn trai khi yêu ai họ cũng yêu mạnh mẽ vậy, nhưng sự cúng hiến trái tim không chịu ảnh hưởng của trí tuệ và ý chí.
Cơ quan nầy lúc bạn trai dậy thì đòi những của ăn đặc biệt như âm điệu xuống trầm, lên bổng mà réo rắt, như chuyến đò không bến vắng, vắng khách chinh phu, như chàng ra đi cách xa muôn trùng, sao trong chốn khuê phòng tin chàng. Xét cho đúng sự sướng khoái nầy tự bản chất giống sự sướng khoái của việc giao cấu. Người xưa nói: lời nói bay đi, chữ viết tồn tại.
Mà coi chừng thường tại óc trực giác nhận định sai lầm, rồi tình dục thổi thêm lửa yêu. Họ tìm một bạn lịch sự trai, có mái tóc quăn kiểu náo đó, có cặp mắt mơ huyền, có đôi môi tươi thắm, có giọng nói như rót mật vào tai, có thân hình thùy mị, lối đi đứng tha thướt. Họ tráo trở lời nói, nói qua nói lại, khi phủ nhận, khi quả quyết, khi hồ nghi, khi tán thành, khi đả đảo.
Nhiều bạn trai thành thực, ngoan ngoãn chơi ít lâu với những đồng niên xấu, trở thành gian xảo, cứng đầu. Lòng bạn trai tự nhiên đã phức tạp rồi, mà khi họ muốn che giấu, muốn lừa bịp nữa thì người nhẹ dạ không khó gì để bị gạt. Tại người hay tại tình? Có lẽ tại cả hai, mà tại người nhiều hơn.
Không biết họ có nghĩ như Stendhal không? Nhưng hình như họ không muốn ai phá rối vẻ tịch mạc của tâm hồn họ. Nhận xét nầy chí lý. Họ hoang mang trong rừng ý lực mà người đời tùy quan niệm sống cho là lý tưởng.