Ta đã biết bảntính ái tình bạn trai là bội bạc. Họ ngại ngùng, e lệ không thua bạn gái. Tôi nói miễn được chu đáo giáo dục nhất là tính giáo dục là nói với cố ý.
Nhưng có không ít bạn trai nói nhiều đến đỗi không mấy bạn gái sánh bằng. Ai biếttính hào hiệp của họ, nói phải quấy với họ, một lời đã biết đến ta họ dám làm những việc hy sinh cao cả. Phải! Tuổi hoa niên là tuổi vô tư lự, có gặp chuyện gì rắc rối, lo lấy một lúc rồi thôi.
Còn văn thể thì họ coi là đồ xa lạ. Họ muốn ai cũng khôn ngoan đúng đắn mà ưa có thái độ con nít. Tôi biết lối học từ chương ngày xưa không hay và học mà không hiểu có thể không hành.
Trong cuốn Psychologie des Foules, Gustave Le Bon nói con người lúc ở một mình cẩn thận tư tưởng, lời nói, hành vi, sống độc lập, nhưng khi hợp quần lại bị ảnh hưởng bởi tính chất quần chúng: tư tưởng, ăn nói hành động thay đổi kỳ lạ. Bàn về ký ức bạn trai, một điều nầy ta không nên quên là lúc còn bé, khoảng 11 đến 15 tuổi, bạn trai không có não nhớ sâu sắc bằng lúc từ 16 tuổi trở đi. Nếu thiếu óc khiêm nhu và dè dặt họ có thể cao hứng cho các bậc lão thành là hũ lậu, các kẻ đương hoạt động là lầm đường, người đồng niên với họ là tư lự, giai cấp nhỏ hơn họ là ngây thơ.
Có một từng lớp bạn trai đã và đang được huấn luyện theo một chương trình của quỷ Lucifer. Được bạn lo cho mọi mặt, quý trọng như người ruột thịt, họ tìm cách chiếm người yêu của bạn họ để gọi là trả ơn. Giấy phép vào ngưỡng cửa đó là hôn thú.
Họ tiêu xài học phí rịn mồ hôi cha, rướm nước mắt mẹ vì chạy tảo tần lo cho con, vào những việc nhậu với bạn trai để thảo luận về chương trình yêu, kế hoạch yêu. Của cải rồi cũng sẽ bỏ ta, thưa bạn. Họ cứ tiếp tục đá dế.
Cái thời thơ ngây ấy, quá thơ ngây, đã trôi qua. Rất có thể nhờ biết làm chủ tâm hồn, nhiều người trai có ái tình tốt đẹp lắm. Họ đang mơ vọng rồi chờ đợi, bỗng buồn chán đến vì họ không biết mình đợi cái gì, thỉnh thoảng sao nghe lòng lâng lâng.
Mấy dòng nầy diễn tả đúng hình ảnh con người không lý tưởng, bị nghèo đi tận tâm hồn, có rất đông ở thời đại chúng ta. Cứ chung mà nói bạn trai lúc dậy thì, hay có bạn trai khác làm tri âm có tướng diện cô gái nhà lành. Họ kiếm trong đó những ngụ ý, thâm ý gì theo họ muốn đó.
Họ đang ở khoảng giữa. Nhưng khi họ càng gào thét: Mau lên chứ, vội vàng lên với chú thì thuốc độc của dâm tình đã khiến Bịnh hoạn cắn xương như cắn rúc và tâm hồn họ cũng rã rượi mà kêu la cùng vua của ái tình trong sạch: Quan sát kỹ người ta thấy tâm hồn họ có lúc như sa mạc vắng, có lúc âm u như rừng thẳm, có lúc náo động như biển ba đào.
Nội tâm của họ không được trang điểm thêm những đứctính mà còn mất khí lực vì khi giao thiệp họ làm già, họ quá giao động, làm mất sự trầm tĩnh cần thiết cho các nhân đức lớn lên. Họ kê chứ không phải không, nhưng để cục gạch nằm nửa trong nửa ngoài. Người bạn gái muốn trao duyên đổi phận cũng phải am tường cátính của bạn trai mà mình yêu.